Nhằm đảm bảo quyền và nhu cầu, nguyện vọng học tập cho trẻ em khuyết tật nói chung và trẻ em khiếm thính nói riêng; hình thành dịch vụ giáo dục chuyên biệt, giáo dục hòa nhập cho trẻ em khiếm thính và từng bước đẩy mạnh xã hội hóa, đa dạng hóa các hoạt động trợ giúp trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt, góp phần thực hiện tốt an sinh xã hội trên địa bàn tỉnh, năm 2019, Cơ sở Bảo trợ, chăm sóc trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt tỉnh Quảng Ninh đã triển khai Đề án Thí điểm tổ chức các lớp học chuyên biệt cho trẻ em khiếm thính có thu phí. Tại đây, trẻ em được học văn hóa, học nghề, được trang bị các kiến thức, kỹ năng chăm sóc bản thân,kỹ năng giao tiếp xã hội, được hướng nghiệp dạy nghề và tham gia các hoạt động tương tác xã hội, các phong trào văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao...

Ông Nguyễn Văn Hiền, Phó Giám đốc Cơ sở Bảo trợ, chăm sóc trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt tỉnh Quảng Ninh cho biết: Triển khai Đề án, Cơ sở bố trí 03 lớp học, 01 phòng làm việc, 06 phòng ở cùng với các phòng chức năng chung như: Phòng ăn, thư viện, nhà thi đấu, phòng sinh hoạt chung, hội trường, sân chơi... với đầy đủ các trang thiết bị, đồ dùng đáp ứng cho nhiệm vụ giáo dục và chăm sóc nội trú thường xuyên cho trẻ khiếm thính. Đồng thời, lựa chọn những cán bộ, giáo viên có chuyên môn và kinh nghiệm thuộc các chuyên ngành: Sư phạm tiểu học, Sư phạm giáo dục đặc biệt, Tâm lý học... trực tiếp giảng dạy và quản lý, hỗ trợ các em học sinh trong quá trình học tập, sinh hoạt. Cơ sở cũng thường xuyên mời các đồng chí chuyên gia, giảng viên hàng đầu trong các lĩnh vực giáo dục đặc biệt, ngôn ngữ ký hiệu, tâm lý học, như: Phó giáo sư - Tiến sĩ Nguyễn Văn Tạc, Phó viện trưởng Viện nghiên cứu giáo dục đặc biệt; Tiến sĩ Tạ Long Giang, chuyên gia giáo dục khiếm thính của Viện nghiên cứu giáo dục đặc biệt... về hỗ trợ, tập huấn cho các giáo viên về phương pháp, kỹ năng cũng như chuyển giao các nội dung, chương trình giáo dục đặc biệt.

Hoạt động truyền thông được đẩy mạnh nhằm giới thiệu hoạt động của Đề án tới các cơ quan chức năng có liên quan của các huyện, thị xã, thành phố trên địa bàn toàn tỉnh; cũng như tới cộng đồng dân cư, đặc biệt là tới các nhóm đối tượng là các gia đình có con em là trẻ khiếm thính có nhu cầu sử dụng dịch vụ. Trong 3 năm qua,  Cơ sở đã phối hợp với các cơ quan báo, đài Trung ương và địa phương thực hiện hàng chục sản phẩm truyền thông, gồm: Hơn mười phóng sự, tin bài báo truyền hình của Trung tâm Truyền thông tỉnh; hơn hai mươi tin, bản tin, phóng sự báo in và báo điện tử của Trung tâm Truyền thông tỉnh cũng như các báo Trung ương, 03 bài phóng sự của báo nói địa phương và VOV Đông Bắc; hàng chục tin bài trên cổng thông tin điện tử của Sở, trang Web của đơn vị; các bài chia sẻ của cán bộ viên chức Cơ sở trên các trang mạng xã hội... chia sẻ, quảng bá các nội dung, chương trình hoạt động, sinh hoạt học tập của học sinh khiếm thính thông qua các ngày lễ, các sự kiện trong năm.

Với sự quan tâm, chỉ đạo của Sở Lao động - Thương binh và Xã hội, các sở ban ngành, các địa phương và các cơ quan, tổ chức, cá nhân trên địa bàn tỉnh, công tác giáo dục chuyên biệt cho trẻ em khiếm thính đã đạt được những kết quả tích cực. Trong ba năm thực hiện, đã có tổng cộng 45 lượt trẻ khiếm thính được đi học theo đúng chủ trương, mục tiêu và tính nhân văn của Đề án. Năm học 2021-2022 số trẻ khiếm thính được đi học là 37 em được chia làm 03 lớp. Kết thúc học kỳ I, các em đã đạt được những kiến thức và kỹ năng theo đúng phân phối chương trình. Qua kiểm tra đánh giá cuối kỳ các em đạt: Học sinh giỏi: 11/37, tỷ lệ  29,73%; Học sinh khá: 17/37, tỷ lệ 45,94%; Học sinh trung bình: 9/37, tỷ lệ 24,33%.

Bên cạnh học văn hóa, các em được học và thực hành các kỹ năng để công tác giáo dục được toàn diện như: Kỹ năng tự phục vụ, các kỹ năng lao động vệ sinh, các kỹ năng giao tiếp xã hội. Các giáo viên phối hợp với các đồng chí cán bộ chăm sóc tập trung hướng dẫn các em học và thực hành các kỹ năng tự phục vụ để đảm bảo cho cuộc sống, sinh hoạt của một học sinh nội trú như: Kỹ năng đánh răng, kỹ năng rửa mặt, kỹ năng tắm và gội đầu, kỹ năng gấp chăn, kỹ năng giặt phơi và gấp quần áo. Giáo dục các em kỹ năng giao tiếp với các nội dung phù hợp: cách giao tiếp với nhau, chào hỏi thầy cô, chào hỏi người lớn, chào hỏi khách đến Cơ sở, chào hỏi ông bà cha mẹ khi về nhà. Hướng dẫn, giáo dục các em biết ngồi ăn cùng bàn với các bạn, kỹ năng sử dụng các đồ dùng phục vụ ăn uống như: thìa, đũa, bát, đĩa, muôi...; kỹ năng chuẩn bị bàn ăn, kỹ năng dọn dẹp sạch sẽ sau khi ăn xong. Đồng thời, hướng dẫn các em biết quan tâm chăm sóc nhau trong quá trình sinh hoạt chung tại phòng ăn, mời nhau khi cùng ăn cơm, mời người khác ăn cơm. Sau ba năm học tập và sinh hoạt nội trú tại Cơ sở, từ ban đầu còn rất nhiều em phụ thuộc vào bố mẹ, đến nay tất cả các em đều biết thực hiện và có ý thực hiện tốt các kỹ năng nêu trên.

Kết quả hoạt động hướng nghiệp nghề: Năm đầu tiên tham gia học tập, các em được các thầy cô giáo cho làm quen với công tác giáo dục định hướng nghề nghiệp qua việc làm các bức tranh đính đá đơn giản. Bước đầu các làm quen với các dụng cụ, nguyên liệu nguồn để sản xuất ra một bức tranh; cách phân biệt màu sắc, mã màu các viên đá và cách gắn chúng vào đúng vị trí để tạo ra một bức tranh hoàn thiện. Các em cũng được tìm hiểu, làm quen với các nguyên liệu, các dụng cụ để phục vụ sản xuất một bức tranh giấy nghệ thuật Nhật Bản. Sang năm học thứ hai, các em được làm quen với nghề tóc: bước đầu nhận biết và cách sử dụng đúng cách các dụng cụ, phương tiện của nghề tóc. Sang năm học thứ ba, các em biết sử dụng thành thạo các đồ dùng dạy học nghề tóc, bước đầu biết cắt đơn giản, biết gội đầu, sấy khô, vào thuốc uốn nhuộm dưới sự giám sát của các giáo viên. Cho đến nay thì một số em học sinh nam đã có thể cắt cho nhau những mẫu tóc đơn giản; các em học sinh nữ đã gội đầu, sấy khô cho nhau một cách thành thạo.

Bên cạnh việc học văn hóa và hướng nghiệp nghề, khi tham gia học tại Cơ sở, các em còn được tham gia rất nhiều các hoạt động tương tác xã hội, các phong trào văn hóa văn nghệ, thể dục thể thao... Cơ sở phối hợp với các đơn vị Tỉnh đoàn, Thành đoàn, Cung văn hóa thiếu nhi Quảng Ninh, Đoàn phường Hồng Hà thành lập các Chi đội và Liên chi đội cho các em học sinh khiếm thính tại Cơ sở. Đây là một trong những mô hình tiêu biểu, tiên phong tổ chức thành công các hoạt động đoàn đội cho trẻ em khiếm thính; Thành lập và duy trì các câu lạc bộ như võ vivonam, cờ vua...; Thường xuyên tổ chức cho trẻ đi thăm quan, trải nghiệm tại các khu vui chơi, bảo tàng, thư viện tỉnh… góp phần giáo dục thể chất, trí tuệ và truyền thống của quê hương, giúp trẻ phát triển toàn diện.

Có thể thấy, sau 3 năm triển khai thực hiện, Đề án “Thí điểm tổ chức các lớp học chuyên biệt cho trẻ em khiếm thính có thu phí” tại Cơ sở Bảo trợ, chăm sóc trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt tỉnh Quảng Ninhđã cho thấy tính nhân văn, thiết thực trong việc trợ giúp trẻ em khiếm thính, giúp các em có cơ hội được tiếp cận với các dịch vụ chăm sóc, dạy văn hóa và hướng nghiệp nghề, để xóa bỏ mặc cảm, tự tin từng bước hòa nhập cộng đồng. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, quá trình triển khai Đề án cũng còn một số khó khăn nhất định. Cụ thể như: Giai đoạn từ năm 2019 - 2021, quá trình Cơ sở  thực hiện Đề án cũng chính là thời gian dịch bệnh Covid-19 diễn biến hết sức phức tạp. Mặc dù chưa phải tạm dừng một học kỳ nào, nhưng có những thời điểm giáo viên và học sinh phải dạy và học gấp rút để phù hợp với công tác phòng, chống dịch. Điều này gây ảnh hưởng đến công tác dạy và học, đặc biệt là ảnh hưởng đến tâm lý học sinh và phụ huynh học sinh. Bên cạnh đó, dịch bệnh đã tác động tiêu cực đến việc làm, nguồn thu nhập của một số phụ huynh có con em đang theo học tại Cơ sở, dẫn đến việc các em phải nghỉ học do gia đình không thể trang trải được kinh phí học tập; Nhận thức của cộng đồng chưa đầy đủ về công tác giáo dục cho trẻ khiếm thính, có những gia đình suy nghĩ chưa đúng về giáo dục chuyên biệt, không chấp nhận cho con học ngôn ngữ của người điếc, từ chối tham gia sử dụng các dịch vụ của Đề án. Bỏ lỡ thời gian vàng của con em mình khi không được can thiệp, hỗ trợ và giáo dục bằng hình thức chuyên biệt.

Trong quá trình thực hiện Đề án, mức thu được phê duyệt đối với học sinh nội trú là 4.050.000 đồng/tháng/trẻ, bán trú là 2.065.000 đồng/tháng/trẻ. Mặc dù từ đầu năm 2021, các trẻ khiếm thính đã được UBND tỉnh hỗ trợ hơn 1.000.000 đồng/tháng và một năm hỗ trợ không quá 9 tháng theo Nghị quyết 309/2020NQ-HĐND, ngày 9/12/2020 của HĐND tỉnh về chính sách hỗ trợ một số đối tượng trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn trên địa bàn tỉnh, giai đoạn 2021-2025, nhưng đa số các gia đình trẻ khiếm thính còn rất nhiều khó khăn, đặc biệt là các gia đình ở các huyện, thị vùng sâu, vùng xa. Đây cũng là một trong những nguyên nhân mà trẻ em khiếm thính ở các huyện thị ít được đi học. Bên cạnh đó, khi triển khai Đề án, các cán bộ viên chức tham gia quản lý, giảng dạy đều là những cán bộ có sẵn. Tuy nhiên, khi tham gia Đề án, họ đều bị giảm phụ cấp đặc biệt so với đồng nghiệp làm cùng vị trí việc làm ở khối bảo trợ, chăm sóc trẻ em là đối tượng bảo trợ. Điều này cũng ảnh hưởng đến chế độ chính sách, tâm lý của người lao động trong giai đoạn khó khăn hiện nay.

Để tiếp tục thực hiện tốt công tác giáo dục văn hóa và định hướng nghề nghiệp cho trẻ khiếm thính, trong thời gian tới, Cơ sở sẽ tăng cường phối hợp với gia đình, kết nối các nguồn lực xã hội để dạy nghề, tìm việc làm phù hợp cho các em, phù hợp với hoàn cảnh gia đình, địa phương nơi cư trú cho các em để các em có một công việc ổn định, tự nuôi được bản thân, giảm gánh nặng cho gia đình và xã hội; Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, tiếp tục tuyển sinh đáp ứng nhu cầu học tập của trẻ khiếm thính trong cộng đồng, đặc biệt hướng đến các trẻ khiếm thính ở các huyện, thị vùng sâu, vùng xa, vùng khó khăn. Mục tiêu là từ 1-2 năm tuyển sinh một khóa tùy thuộc vào nhu cầu của xã hội cũng như các nguồn lực khác của Cơ sở; Xây dựng mối quan hệ mật thiết với các cơ quan, đơn vị, tổ chức cá nhân thường xuyên phối hợp và hỗ trợ Cơ sở trong công tác giáo dục kỹ năng, học văn hóa, dạy nghề cho trẻ em có hoàn cảnh đặc biệt, giúp thuận lợi trong tạo việc làm cho các em.